Jak zmienić fundatora w fundacji?

Zmiana fundatora w fundacji to temat budzący wiele pytań i wątpliwości prawnych. Choć przesunięcie kompetencji między organami fundacji jest zazwyczaj akceptowane przez sądy rejestrowe, to określenie nowej osoby jako fundatora może być problematyczne. W praktyce istnieją jednak skuteczne sposoby rozwiązania tej kwestii.

Czy możliwa jest zmiana fundatora?

Z perspektywy prawa osoba fundatora, czyli założyciela fundacji, nie może zostać zmieniona. Fundator to osoba, która swoim oświadczeniem woli powołuje fundację, określa jej cel, wnosi majątek i ustala treść statutu. Po wykonaniu tych czynności fundator nie ma obowiązku angażowania się w działalność fundacji, a jego rola staje się w dużej mierze historyczna.

W praktyce jednak fundatorzy często zastrzegają dla siebie istotne uprawnienia, np. prawo do zmiany statutu lub powoływania zarządu. W takim przypadku może pojawić się konieczność przekazania tych kompetencji innej osobie, np. w wyniku śmierci fundatora lub decyzji o rezygnacji. Coraz częściej potrzeba ta wynika również z chęci przekazania decyzyjności innym osobom lub przejęcia istniejącej fundacji w celu kontynuowania jej działalności.

Jak przekazać kompetencje fundatora?

Zamiast formalnej zmiany fundatora, kluczowe jest przeniesienie jego kompetencji na inny podmiot. Ustawa o fundacjach nie przyznaje fundatorowi żadnych praw majątkowych ani korporacyjnych wobec fundacji. Możliwe jest jednak kreatywne wykorzystanie przepisów, zwłaszcza art. 5 ust. 1 ustawy o fundacjach, który pozwala na ustanowienie dodatkowych organów fundacji obok zarządu.

W praktyce fundator bywa traktowany jako organ fundacji, zwłaszcza jeśli statut przewiduje jego udział w jej dalszym funkcjonowaniu. To prowadzi do sytuacji, w której zamiast zmieniać fundatora, wystarczy wprowadzić nowy organ, np. „Radę Fundacji” lub „Dyrektora Generalnego”, i przypisać mu kompetencje dotychczas przysługujące fundatorowi. Takie rozwiązanie jest zgodne z prawem i akceptowane przez sądy rejestrowe.

Problem niedostosowanych przepisów

Wątpliwości związane ze zmianą fundatora pokazują, że polskie przepisy dotyczące fundacji wymagają aktualizacji. Ustawa o fundacjach, obowiązująca od 1991 r., nie była znacząco nowelizowana, co prowadzi do licznych luk prawnych. Kwestie takie jak zmiana fundatora, likwidacja fundacji czy możliwość ich łączenia pozostają w dużej mierze nierozwiązane.

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2022 r. w Polsce działało około 20 tysięcy fundacji aktywnie zaangażowanych w działalność społeczną i gospodarczą. Fundacje te odgrywają istotną rolę, dlatego zasługują na bardziej precyzyjne regulacje prawne, które ułatwiłyby ich funkcjonowanie i zwiększyły bezpieczeństwo prawne.

Podsumowanie

Chociaż zmiana fundatora w fundacji nie jest formalnie możliwa, istnieją rozwiązania pozwalające na skuteczne przekazanie jego kompetencji. Kluczowe jest odpowiednie skonstruowanie statutu oraz wykorzystanie możliwości tworzenia dodatkowych organów fundacji. W dłuższej perspektywie jednak konieczna jest nowelizacja przepisów, by dostosować je do współczesnych realiów funkcjonowania fundacji w Polsce.

autor: Gabriel Jackowski (za prawo.pl)

Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej – skontaktuj się z nami – Kancelaria Prawna Jackowski