Konstytucja RP – fundament ochrony przedsiębiorczości w prawie gospodarczym
Wolność prowadzenia działalności gospodarczej to jedna z kluczowych zasad zapisanych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Dzięki temu dokumentowi przedsiębiorcy zyskują solidne podstawy do obrony swoich praw. Konstytucja nie tylko gwarantuje tę wolność, ale również wymaga, by akty prawne niższego rzędu były z nią zgodne, co ma istotne znaczenie w praktyce prawa gospodarczego.
Wolność działalności gospodarczej w Konstytucji RP
Konstytucja RP, w art. 20, wskazuje, że społeczna gospodarka rynkowa, oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej, dialogu społecznym i współpracy partnerów społecznych, stanowi fundament ustroju gospodarczego Polski. Jednocześnie art. 22 wprowadza zasadę, że wszelkie ograniczenia tej wolności mogą być wprowadzone wyłącznie ustawą i wyłącznie w sytuacji, gdy wymaga tego ważny interes publiczny.
Dla przedsiębiorców oznacza to prawo do swobodnego podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej, wyboru jej formy organizacyjno-prawnej, określania jej zakresu czy decydowania o zakończeniu działalności. Państwo, zgodnie z tymi zapisami, powinno wspierać przedsiębiorczość i ograniczać swoją ingerencję do przypadków absolutnie niezbędnych.
Bezpośrednie stosowanie Konstytucji
Choć Konstytucja jest aktem najwyższego rzędu w polskim systemie prawnym, jej zapisy mają bezpośrednie zastosowanie w codziennych sprawach, w tym również tych związanych z działalnością gospodarczą. Zgodnie z art. 8 ustawy zasadniczej, normy konstytucyjne mogą być stosowane bezpośrednio, co oznacza, że przedsiębiorcy mogą powoływać się na nie w sporach sądowych, w szczególności w przypadku konfliktu z przepisami niższego rzędu, np. ustawami czy rozporządzeniami.
Co więcej, wszystkie przepisy muszą być interpretowane zgodnie z zasadami konstytucyjnymi. Dzięki temu przedsiębiorcy mogą liczyć na ochronę swoich praw wynikających z ustawy zasadniczej, nawet jeśli przepisy niższego rzędu w danym przypadku nie przewidują jednoznacznych rozwiązań.
Przykład praktycznego zastosowania Konstytucji
Zastosowanie norm konstytucyjnych w praktyce dobrze ilustruje wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4 lutego 2020 r. (sygn. akt VI SA/Wa 2068/19). W sprawie tej chodziło o konflikt dwóch przedsiębiorców – jednego, który posiadał patent na sposób wytwarzania dekoracyjnego elementu powierzchownego, oraz drugiego, który korzystał z podobnej technologii. Drugi przedsiębiorca wniósł o unieważnienie patentu, argumentując, że ogranicza on jego możliwość prowadzenia działalności gospodarczej.
NSA orzekł, że podstawą do wystąpienia o unieważnienie patentu mogą być przepisy Konstytucji RP, w tym art. 20 i 22, które chronią wolność działalności gospodarczej. Sąd podkreślił, że przedsiębiorca musi wykazać, w jaki sposób dany patent ogranicza jego możliwość prowadzenia działalności. Tym samym normy konstytucyjne mogą realnie wpływać na sytuację przedsiębiorców – zarówno w sporach z innymi podmiotami gospodarczymi, jak i w relacjach z organami państwa.
Dlaczego warto powoływać się na Konstytucję?
Przedsiębiorcy, zwłaszcza ci działający w dynamicznym środowisku biznesowym, powinni pamiętać o sile, jaką daje Konstytucja RP. Wolność działalności gospodarczej, jako jedna z podstawowych zasad ustrojowych, stanowi skuteczne narzędzie ochrony interesów biznesowych. Niezależnie od tego, czy spór dotyczy relacji z administracją publiczną, czy konfliktów z innymi przedsiębiorcami, powołanie się na konstytucyjne zasady może przynieść wymierne korzyści.
autor: Gabriel Jackowski (za prawo.pl)
Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej – skontaktuj się z nami – Kancelaria Prawna Jackowski
