Odpowiedzialność członka zarządu za zobowiązania podatkowe spółki zależne od ilości zobowiązań, nie liczby wierzycieli
Do orzeczenia o odpowiedzialności członka zarządu spółki na podstawie art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej nie jest konieczne stwierdzenie, że wierzytelności wobec spółki posiada kilku wierzycieli. Aby członek zarządu odpowiadał za zobowiązania podatkowe zarządzanej przez niego spółki, wystarczające jest stwierdzenie, że w sprawie spełnione zostały pozytywne przesłanki z art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej, oraz że nie złożył w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki, który jest możliwy w razie niewykonywania przez spółkę wymagalnych zobowiązań, niekoniecznie na rzecz różnych podmiotów.
Wyrok NSA z 27.1.2023 r., III FSK 1578/21
Przedmiotem postępowania w sprawie stała się kwestia możliwości orzeczenia o odpowiedzialności podatkowej członka zarządu spółki za zaległości podatkowe spółki z tytułu podatku od towarów i usług. Organy podatkowe wydały rozstrzygnięcia w sprawie, zgodnie z którymi była prezes zarządu spółki odpowiadała solidarnie ze spółką za zaległości wobec Skarbu Państwa.
W wyniku złożonej przez stronę skargi w sprawie wypowiedział się WSA we Wrocławiu, który w wyroku z 22.5.2019 r., I SA/Wr 769/18, Legalis, uznał stanowisko Organów podatkowych za nieprawidłowe. W opinii Sądu fakt, że jedynym wierzycielem spółki był Skarb Państwa, stanowi przeszkodę w zastosowaniu art. 116 § 1 ustawy z 29.8.1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2651; dalej: OrdPU). W takiej sytuacji na gruncie przepisów ustawy z 28.2.2003 r. Prawo upadłościowe (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1520; dalej: PrUpad) członek zarządu nie ma bowiem możliwości do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki. Posiadanie wierzytelności względem spółki przez jednego wierzyciela nie uzasadnia obowiązku wystąpienia z wnioskiem o ogłoszenie upadłości, w związku z czym członkowi zarządu nie można przypisać winy w pokrzywdzeniu wierzycieli, o której mowa w art. 116 § 1 pkt. 1 lit. b OrdPU.
NSA nie podzielił jednak argumentacji Sądu I instancji w tym zakresie i uznał tym samym, że skarga jest uzasadniona, a wyrok WSA we Wrocławiu należy uchylić.
Zdaniem NSA, aby członek zarządu spółki odpowiadał za zobowiązania podatkowe spółki, konieczne jest stwierdzenie, że zostały spełnione dwie przesłanki – istnienie zaległości podatkowej w czasie pełnienia przez niego funkcji w spółce oraz bezskuteczność egzekucji prowadzonej wobec spółki. Okolicznością zwalniającą członka zarządu z tej odpowiedzialności jest wykazanie, że we właściwym czasie zgłosił wniosek o ogłoszenie upadłości spółki lub jego niewniesienie nie wynika z jego winy.
Przepisy upadłościowe wskazują, że ogłoszenie upadłości podmiotu jest zasadne w momencie, gdy stał się niewypłacalny, a więc w momencie, gdy nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań. NSA stanął na stanowisku, że zastosowanie wykładni językowej prowadzi do wniosku, że przesłanka ogłoszenia upadłości zostaje spełniona w momencie wielości wymagalnych niespełnionych zobowiązań, nie wielości wierzycieli danego podmiotu. Jeden podmiot może posiadać bowiem więcej niż jedną wierzytelność względem spółki.
W rozpoznawanej sprawie ziściły się pozytywne przesłanki odpowiedzialności członka zarządu za zobowiązania spółki – powstały one w momencie, gdy podatniczka pełniła funkcję prezesa zarządu, egzekucja prowadzona wobec spółki okazała się być bezskuteczna, a spółka posiadała również zaległości w podatku dochodowym od osób prawnych za wcześniejszy okres.
Tym samym w sprawie zachodziła obiektywna możliwość złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości przez członka zarządu.
Komentarz
Przedmiotowe rozstrzygnięcie NSA nie należy do orzeczeń korzystnych dla podatników. Stanowisko NSA daje bowiem sygnał zarządzającym spółkami, że konieczne jest ścisłe interpretowanie przepisów PrUpad i ocenianie zaistnienia obowiązku do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki z uwzględnieniem ilości zaległości podatkowych spółki na rzecz Skarbu Państwa.
Należy jednak wskazać, że sprawa nie wydaje się na tyle oczywista, w przypadku gdy podatnik kwestionuje zobowiązania podatkowe określone przez organ podatkowy. W takim przypadku zaległość podatkowa powstanie dopiero w momencie ostatecznego rozstrzygnięcia postępowania podatkowego w tym zakresie. Tak długo, jak podatnik korzysta z możliwości odwoławczych, nie będzie podstaw do stwierdzenia, że Skarb Państwa dysponuje dodatkową wierzytelnością.
Zasadnym jest również każdorazowa ocena, czy zobowiązania podatkowe spółki na rzecz Skarbu Państwa nie uległy przedawnieniu. W momencie upływu biegu terminu przedawnienia zobowiązanie podatkowe nie stanowi już zaległości podatkowej przysługującej organom podatkowym.
Gdy spółka nie posiada innych wierzycieli, zaś Skarb Państwa dysponuje jedną wierzytelnością z tytułu wymagalnego zobowiązania podatkowego, z uwagi na fakt, że pozostałe są kwestionowane lub ich dochodzenie jest niemożliwe z uwagi na upływ biegu terminu przedawnienia, nie dochodzi do spełnienia przesłanki będącej podstawą do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, a tym samym – orzeczenia o odpowiedzialności członka zarządu za zobowiązania spółki.
artykuł za C.H BECK
autorka: dor.pod. Lidia Pawińska
Jeśli potrzebujesz pomocy z zakresu prawa spółek skontaktuj się z nami – Kancelaria Prawna Jackowski
