Zmiany w Systemie Dozoru Elektronicznego (SDE) – co planuje Ministerstwo Sprawiedliwości?
Ministerstwo Sprawiedliwości zapowiada istotne zmiany w zakresie odbywania kary pozbawienia wolności w Systemie Dozoru Elektronicznego (SDE). W myśl nowych regulacji skazani na karę do trzech lat będą mogli spędzić aż 18 miesięcy w warunkach domowych pod kontrolą elektronicznej bransolety.
Obecny stan prawny
Aktualnie prawo do odbywania kary w Systemie Dozoru Elektronicznego przysługuje dwóm grupom skazanych:
- Osoby skazane na karę nieprzekraczającą 1,5 roku pozbawienia wolności mogą odbyć całą karę w SDE.
- Osoby skazane na karę do 3 lat mają możliwość odbycia ostatnich 6 miesięcy w SDE.
Projekt zmian zakłada, że druga z tych grup będzie mogła ubiegać się o przeniesienie do SDE już na 18 miesięcy przed końcem kary. Nadal jednak decyzję w tej sprawie podejmie sąd penitencjarny, kierując się dotychczasowymi kryteriami, takimi jak dotychczasowa postawa skazanego oraz szanse na skuteczną resocjalizację poza zakładem karnym. Kluczowe będzie również zapewnienie odpowiednich warunków technicznych (m.in. dostęp do prądu i zasięgu sieci komórkowej) oraz zgoda współlokatorów.
Cele planowanych zmian
Zdaniem Ministerstwa Sprawiedliwości rozszerzenie możliwości odbywania kary w Systemie Dozoru Elektronicznego pozwoli na:
- Minimalizację ryzyka zerwania więzi rodzinnych i społecznych.
- Utrzymanie aktywności zawodowej skazanych.
- Zwiększenie skuteczności resocjalizacji poprzez wykonywanie kary w środowisku domowym.
Dr Agnieszka Gutkowska z Uniwersytetu Warszawskiego podkreśla, że nowe przepisy nie zwiększają bezkarności skazanych, ponieważ każdy przypadek będzie indywidualnie oceniany przez sąd. W jej opinii jest to krok w stronę bardziej humanitarnego podejścia do wykonywania kary, uwzględniającego sytuację życiową skazanych.
Zmiany w procedurze doprowadzenia do odbycia kary
Projekt przewiduje także modyfikację zasad dotyczących doprowadzania skazanych do zakładów karnych. Obecnie, od 1 stycznia 2023 r., skazani są z urzędu zatrzymywani i doprowadzani przez policję, bez wcześniejszego wezwania do dobrowolnego stawiennictwa. Nowe przepisy wprowadzają rozróżnienie w zależności od wysokości orzeczonej kary:
- Skazani na karę do 1,5 roku będą mogli dobrowolnie stawić się w areszcie.
- W przypadku kar powyżej 1,5 roku nadal będzie stosowane obligatoryjne doprowadzenie.
Sędzia Tomasz Huminiak z Sądu Okręgowego w Opolu zwraca uwagę, że arbitralne ustalenie granicy 18 miesięcy jest wątpliwe z punktu widzenia równości skazanych. Osoby skazane na dłuższe kary, nawet za przestępstwa bez użycia przemocy (np. długotrwała niealimentacja), będą podlegać automatycznemu doprowadzeniu, podczas gdy skazani za poważniejsze czyny o niższym wymiarze kary mogą uniknąć takiej procedury.
Wydłużenie terminu na złożenie skargi
Kolejną istotną zmianą jest wydłużenie terminu na wniesienie skargi przez skazanego z 7 do 14 dni od momentu dowiedzenia się o zdarzeniu stanowiącym podstawę skargi. Według ekspertów, takich jak dr Agnieszka Gutkowska, dotychczasowy termin był zbyt krótki, co w praktyce czyniło możliwość wniesienia skargi iluzoryczną. Nowa regulacja wzmacnia kontrolę sądową nad decyzjami administracji więziennej i chroni prawa skazanych.
Podsumowanie
Planowane zmiany w Systemie Dozoru Elektronicznego oraz procedurach wykonawczych Kodeksu karnego wykonawczego mają na celu humanizację polityki karnej i dostosowanie jej do współczesnych standardów. Rozwiązania te, choć kontrowersyjne w niektórych aspektach, mogą przyczynić się do efektywniejszej resocjalizacji oraz odciążenia systemu penitencjarnego.
Projekt znajduje się w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów.
autor: Gabriel Jackowski (za legalis.pl)
Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej – skontaktuj się z nami – Kancelaria Prawna Jackowski
