Produkcja prawa w Polsce w 2024 roku: mniej aktów, ale absurdy wciąż obecne
Rok 2024 przyniósł długo wyczekiwane wyhamowanie tempa produkcji prawa w Polsce. Jak wynika z „Raportu dotyczącego inflacji prawa 2024”, przygotowanego w ramach akcji „Poprawmy prawo” przez serwis Prawo.pl i LEX, opublikowano 133 420 nowych aktów prawnych – to o 9735 mniej niż w 2023 roku. Zmniejszyła się także częstotliwość zmian legislacyjnych. Choć liczby te wskazują na pozytywny trend, polski system prawny nadal zmaga się z licznymi problemami. Wśród przykładów absurdów legislacyjnych można wymienić nieżyciowe regulacje dla pełnomocników z urzędu w sprawach cywilnych, nadużywanie specustawy drogowej czy brak skutecznych mechanizmów egzekwowania zakazu posiadania zwierząt.
Piąta edycja akcji „Poprawmy prawo” – co wymaga zmian?
Już po raz piąty w ramach akcji „Poprawmy prawo” wskazano wady polskiego prawodawstwa, angażując ekspertów i czytelników. Skupiono się na regulacjach wpływających na wymiar sprawiedliwości, pracę prawników, podatki, działalność gospodarczą, administrację czy ochronę zdrowia. W tym roku raport potwierdza, że choć produkcja prawa zwolniła, ustawodawca nie pozbył się starych nawyków. Przykładem jest projekt nowelizacji ustawy o odnawialnych źródłach energii (OZE), który trafił do Sejmu pod koniec listopada 2024 roku. Proces legislacyjny nadal cierpi na brak logiki – konsultacje społeczne są albo zbyt pobieżne, albo angażują podmioty niemające związku z tematem. Nadal stosowana jest też poselska ścieżka legislacyjna, omijająca konsultacje, co budzi kontrowersje.
Włodzimierz Albin, prezes Wolters Kluwer Polska, zauważa: „Minęło półtora roku od wyborów parlamentarnych. Nowy rząd stara się naprawić kryzys praworządności, ale proces ten, np. w kwestii statusu neo-sędziów, okazuje się złożony i czasochłonny. Duże nadzieje wiążemy z pracami deregulacyjnymi, oddanymi w ręce przedsiębiorców i zespołów społecznych. W tle pozostają jednak wyzwania geopolityczne i unijne regulacje, m.in. dotyczące sztucznej inteligencji”.
Rok 2025: legislacyjne wyzwania przed nami
Partnerami raportu po raz kolejny zostały PwC oraz Federacja Przedsiębiorców Polskich. Cezary Żelaźnicki z PwC Legal Polska podkreśla, że 2025 rok będzie kluczowy dla legislacji – wejdzie w życie wiele nowych regulacji, w tym unijnych. „Niestabilna sytuacja geopolityczna, deregulacja zapowiadana przez rząd oraz unijne przepisy zdefiniują przyszły rok. Te zmiany wpłyną na zarządzanie biznesem w Polsce” – mówi ekspert. Z kolei Arkadiusz Pączka z Federacji Przedsiębiorców Polskich apeluje o lepszą współpracę między resortami w zakresie konsultacji oraz realną deregulację: „Obietnice zmian słyszymy od lat, ale efekty wciąż są mizerne. Przedsiębiorcy czekają na pierwszy pakiet deregulacyjny, który nadal nie został przyjęty”.
Przykłady legislacyjnych absurdów
- Pełnomocnicy z urzędu w sprawach cywilnych
Przepisy wymagają od adwokatów i radców prawnych wykazania bezskuteczności egzekucji kosztów od przegranej strony, by otrzymać wynagrodzenie od Skarbu Państwa. Paradoksalnie, przegrana sprawa oznacza automatyczną wypłatę, co demotywuje do walki o wygraną. Uchylenie par. 6 rozporządzenia mogłoby rozwiązać ten problem. - Specustawa drogowa – wyjątek, który stał się regułą
Ustawa z 2003 roku, wprowadzona na potrzeby Euro 2012, pozwala prezydentom miast na prawach powiatu ignorować plany zagospodarowania przestrzennego przy budowie dróg. To rozwiązanie, choć tymczasowe, jest nadużywane, omijając konsultacje społeczne. Eksperci wzywają do nowelizacji art. 11i ust. 2 specustawy. - Martwy zakaz posiadania zwierząt
Sądowy zakaz posiadania zwierząt, mimo surowych kar (do 5 lat więzienia), pozostaje niewykonalny z powodu braku kontroli. Brak rejestru osób objętych zakazem i przepisów wykonawczych sprawia, że sankcja jest fikcją. Proponuje się dłuższe lub bezterminowe zakazy oraz rejestr dostępny dla schronisk i fundacji.
Podsumowanie
Raport „Poprawmy prawo” pokazuje, że choć produkcja prawa w 2024 roku wyhamowała, absurdy legislacyjne nadal komplikują życie obywatelom i przedsiębiorcom. Rok 2025 zapowiada się jako czas wyzwań dla polskiego ustawodawstwa.
autor: Gabriel Jackowski (za prawo.pl)
Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej – skontaktuj się z nami – Kancelaria Prawna Jackowski
Raport pobierz tutaj >>>
